Balans en toelichting

Eigen vermogen
Het eigen vermogen bestaat uit de algemene reserve, bestemmingsreserves en het resultaat.

Gedetailleerde informatie van de verschillende algemene en bestemmingsreserves als ook de detaillering van de toevoegingen en onttrekkingen zijn weergegeven in het overzicht van reserves (bijlage 1; stand exclusief resultaatbestemming) en in de programmaverantwoording (hoofdstuk 1).

Algemene reserves
De algemene reserves zijn bedoeld als buffer voor tegenvallers. Het betreft de vrij aanwendbare middelen die de gemeente inzet wanneer zich onvoorziene financiële risico’s voordoen. De algemene reserves maken onderdeel uit van de weerstandscapaciteit. Het totale overzicht van de weerstandscapaciteit is opgenomen in de paragraaf 3.1 Weerstandsvermogen en risicobeheersing.
De boekwaarde per 1 januari 2024 is door resultaatbestemming vanuit de jaarrekening 2023 afgenomen met € 1,4 miljoen. Lopende het boekjaar 2024 bedragen de toevoegingen € 41,3 miljoen, waarvan € 0,3 miljoen betrekking heeft op rentetoevoeging. Aan de algemene reserves is voor € 35,4 onttrokken conform de begroting en ingezet voor dekking van de exploitatie. Per 31 december 2024 is de totale boekwaarde van de algemene reserves € 93,3 miljoen.

Bestemmingsreserves
Bestemmingsreserves zijn reserves waar de gemeenteraad een specifieke bestemming aan heeft gegeven. De toevoegingen en onttrekkingen zijn geoorloofd voor zover de raad hiertoe heeft besloten. Onttrekkingen aan bestemmingsreserves zijn uitsluitend toegestaan wanneer dit past binnen het specifieke doel van de reserve.
De toevoeging van de resultaatbestemming vanuit de jaarrekening 2023 bedraagt € 6,6 miljoen. In 2024 is voor een bedrag van € 35,9 aan de reserves toegevoegd (waarvan € 0,6 miljoen betrekking heeft op rente) en voor € 38,9 miljoen onttrokken (waarvan € 2,2 miljoen als dekking voor kapitaallasten activa). Dit heeft geresulteerd in een boekwaarde per 31 december 2024 van de bestemmingsreserves ad € 88,4 miljoen.

De grootste toevoegingen (vermeerderingen) aan de bestemmingsreserves ten laste van de programma’s zijn:

• Reserve Bedrijfsmiddelen personeel   Programma 4 en 8   € 8,3 miljoen
• Reserve Bedrijfsmiddelen automatisering   Programma 8   € 4,4 miljoen
• Reserve Egalisatie kapitaallasten onderhanden werk   Programma 1 en 8   € 3,6 miljoen
• Reserve BTW-compensatiefonds   Programma 5 en 7   € 3,2 miljoen
• Reserve Opvang beschermd wonen   Programma 3   € 3,1 miljoen
• Reserve Arbeidsmarkt Regio Foodvalley   Programma 3   € 2,1 miljoen
• Reserve Bedrijfsmiddelen huisvesting   Programma 8   € 2,1 miljoen
• Reserve Overlopende verplichtingen   Programma 5   € 1,8 miljoen
• Reserve Groot onderhoud openbare ruimte   Programma 7   € 1,6 miljoen

De grootste onttrekkingen (verminderingen) van de bestemmingsreserves ten gunste van de programma’s zijn:

• Reserve Bedrijfsmiddelen personeel   Programma 5 en 8   € 7,0 miljoen
• Reserve BTW-compensatiefonds   Programma 8   € 5,0 miljoen
• Reserve Opvang en begeleiding spec. doelgroepen   Programma 1, 2, 3, 5 en 8   € 3,9 miljoen
• Reserve Bedrijfsmiddelen automatisering   Programma 8   € 3,6 miljoen
• Reserve Overlopende verplichtingen   Programma 1, 2, 4, 5, 7 en 8   € 2,7 miljoen
• Reserve Arbeidsmarkt Regio Foodvalley   Programma 3   € 2,2 miljoen
• Reserve Fonds woningbouw   Programma 5   € 2,0 miljoen
• Reserve Onderwijs achterstandsbeleid   Programma 2   € 1,9 miljoen

Gerealiseerd resultaat
Het verschil tussen de baten en de lasten van de producten c.q. de programma’s is het gerealiseerde resultaat. Het resultaat wordt gespecificeerd en nader toegelicht in hoofdstuk 3 Financiën.
 
Voorzieningen
Voorzieningen worden gevormd voor verplichtingen en verliezen waarvan de omvang op de balansdatum onzeker is doch redelijkerwijs is in te schatten, ter egalisatie van de kosten om tot een gelijkmatige verdeling van kosten over een aantal begrotingsjaren te komen en/of voor de bijdragen aan toekomstige vervangingsinvesteringen.

Over heel 2024 gezien zijn de voorzieningen per saldo toegenomen met € 2,8 miljoen, namelijk voor € 11,1 miljoen aan toevoegingen, waarvan € 1,2 miljoen voor inflatierente, en voor € 8,3 miljoen aan verminderingen, waarvan € 8,1 miljoen aanwendingen en € 187.000 betrekking heeft op vrijval.
De belangrijkste toevoegingen betreffen de dotaties aan de voorziening Vervangingsinvesteringen riolering € 4,5 miljoen (waarvan € 1,2 miljoen inflatierente), de voorziening Wethouderspensioenen en -uitkeringen € 3,5 miljoen en aan de voorziening Groot onderhoud gemeentelijke Vastgoedportefeuille € 2,6 miljoen. De aanwendingen bestaan voor het merendeel uit bijdragen in de investeringen voor het product rioolaanleg en –beheer (€ 5,8 miljoen, zie ook programma 7) en voor groot onderhoud van de gemeentelijke Vastgoedportefeuille (€ 1,6 miljoen, zie ook programma 8). De vrijval ad € 187.000 kan gesplitst worden naar de voorziening Wachtgeldverplichtingen € 100.000, de voorziening RVU (verlofsparen) € 80.000 en de voorziening Liquidatie Permar € 7.000.
In bijlage 3 is gedetailleerde informatie van de voorzieningen weergegeven.
 
Vaste schulden met een rentetypische looptijd ≥ 1 jaar
In de volgende tabel zijn de vaste schulden met een looptijd van één jaar of langer, inclusief het verloop gedurende het boekjaar, opgenomen.

Onderhandse leningen van binnenlandse banken
In 2024 is de onderhandse, fixed lening bij de Nederlandse Waterschapsbank NV ad € 30 miljoen afgelost. Als herfinanciering en aanvullende financieringsbehoefte zijn er vijf leningen aangetrokken, allen bij de Bank Nederlandse Gemeenten NV, met een looptijd van 5, 7, 10, 11 en 30 jaar. Naast de genoemde, normale aflossingen zijn er andere reguliere aflossingen gedaan tot een bedrag van € 8,5 miljoen waardoor het totale aflossingsbedrag uitkomt op € 38,5 miljoen.
De onderhandse leningen van binnenlandse banken zijn op een gedetailleerd niveau weergegeven in bijlage 8 van deze jaarrekening. De rentelast voor deze leningen bedraagt € 4,9 miljoen.

Door derden belegde gelden
Het saldo per 31 december 2024 wordt gevormd door de ontvangen gelden van derden voor het fonds (verleende) spaarhypotheken. Voor één spaarhypotheek kwam de bijbehorende kapitaalverzekering tot uitkering waarmee de betreffende spaarhypotheek op het einde van de looptijd is afgelost, hetgeen een vermindering geeft op de door derden belegde gelden van € 68.000.

Waarborgsommen
Op grondaankopen worden (voornamelijk) door de afdeling Grondzaken waarborgsommen ingehouden die dienen als garantie voor de oplevering van de onderhavige aankopen. In het verslagjaar zijn waarborgsommen gefactureerd aan bedrijven voor de aankoop van bouwkavels gelegen in de Kievitsmeent en Kernhem Noord en opstallen gelegen aan de Zandlaan te Ede. Hiernaast zijn waarborgsommen aan particulieren in rekening gebracht voor toekomstige verkoop van bouwterreinen en/of het gebruik van tuinen op diverse locaties in de gemeente.