Maatschappelijke voorzieningen

Onderwijshuisvesting
De komende tien jaar stijgt het aantal leerlingen in de gemeente Ede met naar schatting 1.200 leerlingen. Deze groei verwachten wij in de gebieden Veluwse Poort, Enka, Kernhem, Lunteren, Ederveen en Wekerom. In 2024 is daarom uitbreiding gerealiseerd: bij het Streek aan de Bovenbuurtweg (structureel) en bij de Ceelman van Ommerenweg (tijdelijk). Voor de realisatie van de nieuwbouw Koning Davidschool op de Elias Beeckmankazerne is een wijziging van het bestemmingsplan nodig; het bestemmingsplan is op 16 januari 2025 vastgesteld. De realisatietermijn van het nieuwe gebouw is afhankelijk van eventuele bezwaar- en/of beroepsprocedures tegen de omgevingsvergunning en/of het bestemmingsplan. Ook de groeiende vraag naar speciaal onderwijs (grote wachtlijsten) vergt uitbreiding. De Wegwijzer, een school voor speciaal onderwijs, heeft in 2024 door financiering van de huur door de gemeente Ede, aan meer leerlingen onderwijs en zorg kunnen bieden. Ook heeft de gemeente het gebouw van openbare basisschool De Zuiderpoort in eigendom teruggekregen door sluiting van de school en is per 1 augustus 2024 beschikbaar gesteld. De Stichting Primair Onderwijs te Ede (Proominent) is gestart met een plan om de kwaliteit van het onderwijs bij (kleinere) scholen van Proominent in kaart te brengen.
In 2024 is gestart met het actualiseren van het Strategisch Huisvestingsplan (uit 2018) zodat in 2025 een Integraal Huisvestingsplan 2025-2045 kan worden vastgesteld.

Sport
Het jaar 2024 was het eerste jaar dat we uitvoering hebben gegeven aan het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA). Samen met Sportservice de Vallei en andere aanbieders is gewerkt aan het vergroten van de gezondheid van de Edenaren. Dit is nodig, omdat het aantal regelmatige sporters in Ede nog niet terug is op het oude niveau van voor de coronaperiode. Dit rijksprogramma is een programma van de lange adem en de focus lag dit jaar op het samenbrengen van de betrokken partijen. In 2024 is wel duidelijk geworden dat er risico's zitten in de structurele financiering van deze programma's vanuit het Rijk.

Evenementen
In 2024 hebben we, mede dankzij subsidieregelingen, onze DNA-evenementenorganisatoren ondersteund. Daarnaast is uitvoering gegeven aan de ambitie om de evenementenkalender te verrijken met nieuwe evenementen, zoals Foodvalley Film Festival.
Organisatoren krijgen te maken met toenemende regelgeving en het strenger (hanteren van) eisen en richtlijnen. Het merendeel van deze regels is afkomstig van de landelijke overheid.

Cultuur
In 2024 werden in Nederland verschillende belangrijke cultuurontwikkelingen waargenomen, deze ontwikkelingen hebben we meegenomen in het ontwikkelen van de nieuwe Cultuurvisie.
Het jaar 2024 was het laatste jaar van de landelijke beleidsperiode van het Rijk en de Rijkscultuurfondsen. Cultuureducatie met Kwaliteit 2021-2024 is afgerond en een nieuwe aanvraag is door het Fonds Cultuurparticipatie gehonoreerd. De gemeente heeft de - voorlopig - eerste twee tranches (2022-2023) van de SPUK-regelingen Impuls jongerencultuur uitgekeerd aan Cultura. De laatste tranche hebben wij in 2024 van het Rijk ontvangen en wordt in 2025 ingezet tot een subsidieregeling. Vanaf 2026 moeten gemeenten en provincies zorgen voor voldoende en volwaardige bibliotheken, met bekostiging via het gemeentefonds. De zorgplicht wordt gefaseerd ingevoerd met een decentralisatie-uitkering in 2025 en 2026, waarna het bedrag vanaf 2027 regulier beschikbaar zal komen via het gemeentefonds. De VNG heeft 'De propositie samen cultuur borgen' ingezet op de koers naar het nieuwe cultuurbestel. Het uitgangspunt van deze propositie is om cultuur voor alle inwoners toegankelijk, bereikbaar en aantrekkelijk te houden.

Erfgoed
In Cultura Erfgoed vond de expositie ‘Geboeid door Ontketening’ plaats over het koloniaal verleden en hedendaagse kunst. De klassendag tijdens Open Monumentendag trok 18 klassen (ruim 290 leerlingen), en voor basisscholen is het educatieproject ‘WOII in Ede: verzet en verraad’ gestart. De ArcheoHotspot werd actief gebruikt door inwoners en vrijwilligers, onder begeleiding van professionals. Ook op locatie werd onderzoek verricht, zoals in Doesburgerbroek en Wethoudersbuurt.
In de Commissie Ruimtelijke Kwaliteit is over ruim 80 bouwplannen geadviseerd. Verduurzaming bleef een speerpunt, met subsidiabel gestelde legeskosten, een verduurzamingsavond voor monumenteneigenaren en de publicatie ‘Een warme Jas’. De subsidiepot voor gemeentelijke monumenten was snel overvraagd; twee nieuwe gemeentelijke monumenten zijn aangewezen en er is een brochure over historische interieurs verspreid. Open Monumentendag trok ruim 4.177 bezoekers. Samen met andere gemeenten pleitte Ede voor behoud van de provinciale cofinancieringsregeling voor gemeentelijke monumenten. En met succes: provincie Gelderland besloot de subsidieregeling voort te zetten.
Wat van ons erfgoed in de ondergrond resteert, gaat achteruit. Gelden uit de Erfgoednota (2018) worden in 2024-2025 ingezet op dat proces meer inzichtelijk te maken, de eindigheid van ons unieke archeologische erfgoed te benadrukken en aandacht te genereren voor ‘Behoud in situ’ voor volgende generaties.