Balans en toelichting

Onder de vlottende activa worden afzonderlijk opgenomen de voorraden, de uitzettingen met een rentetypische looptijd korter dan één jaar, de liquide middelen en de overlopende activa.

Voorraden
De voorraden bestaan uit grondexploitaties, aanwezige materialen en handelsgoederen. Onder de tabel zijn de onderdelen nader toegelicht. Verder is hier een toelichting gegeven op de geraamde kosten, opbrengsten en het verwachte eindresultaat van de bouwgronden in exploitatie.

* Mogelijke impact Natura 2000/Stikstof op onderhanden werk
Door de ligging van Ede aan de rand van de Veluwe (Natura 2000 gebied) zorgt bijna iedere bouwactiviteit voor een overschrijding van de drempelwaarde voor de uitstoot van stikstof. Rond de jaarwisseling heeft de rechter een uitspraak gedaan die bepaalt dat ook voor de projecten die afhankelijk zijn van interne saldering een WNB-vergunning noodzakelijk is. Daarnaast moeten herstelbesluiten genomen worden voor de projecten waar afgelopen vijf jaar interne saldering is ingezet. Het afgeven van WNB-vergunningen is een provinciale taak. Hier loopt de werkvoorraad enorm op, terwijl tegelijkertijd nog heel veel onduidelijkheden bestaan.
Wat de gevolgen zijn voor de Edese projecten is op dit moment onduidelijk, ook kan (nog) geen inschatting worden gemaakt van benodigde maatregelen, de doorlooptijden en de uitkomsten. Deze onzekerheden kunnen ook impact hebben op de waardering van de grondexploitaties. De mogelijke omvang is op dit moment nog niet bekend.

Onderhanden werk, waaronder bouwgronden in exploitatie
Het saldo op 31 december 2024 van de balanspost onderhanden werk bedraagt € 73,7 miljoen en bestaat in zijn geheel uit bouwgronden in exploitatie.
Gedurende het verslagjaar zijn de bouwgronden in exploitatie vermeerderd met € 16,7 miljoen, gesplitst naar investeringen en toevoeging rente respectievelijk € 14,5 en € 2,2 miljoen. De belangrijkste vermeerderingen zijn: het opboeken van voornamelijk exploitatiekosten voor Kernhem Vlek B West (bouw- en woonrijpmaken en winstneming) € 5,0 miljoen, het Kazerneterrein Maurits WFC (bouwrijpmaken, buiten plan en planbegeleiding) € 4,3 miljoen, de Kazerneterreinen Maurits Noord, Elias Beeckman en Simon Stevin (woonrijpmaken, buiten plan en planbegeleiding) € 3,4 miljoen en voor Harskamp - Smachtenburgerweg (nog te maken kosten en winstneming) € 1,0 miljoen. Onder de verminderingen (desinvestering) van de bouwgronden in exploitatie voor een totaalbedrag van € 29,4 miljoen vallen: de verkoop van bouwkavels gebied Kernhem Vlek B West € 9,7 miljoen, bedrijventerrein A12 De Klomp € 8,6 miljoen, Wekerom - Oost deelgebied J € 4,6 miljoen, Kazerneterreinen Maurits Noord, Elias Beeckman en Simon Stevin € 3,2 miljoen en Kazerneterrein Maurits WFC van € 2,6 miljoen.
Voor een uitgebreide toelichting op de inkomsten en uitgaven betreffende de projecten in plan- en realisatiefase wordt verwezen naar het MPG 2025 dat tegelijkertijd met deze jaarrekening is aangeboden aan de gemeenteraad. Het resumerende resultaat is in onderstaande tabel in beeld gebracht.

Gereed product en handelsgoederen
De balanspost gereed product en handelsgoederen omvat per 31 december 2024 de op voorraad liggende magazijn- en handelsgoederen. Gedurende het jaar is de voorraad van magazijngoederen gemuteerd door inkopen (€ 22.000) en afgiften (€ 37.000).
 
Voorziening voor verliesgevende grondexploitaties
De paragraaf grondbeleid (hoofdstuk 3.8) van deze jaarrekening geeft een nadere toelichting op de ontwikkeling van de voorziening in aanloop naar de vaststelling van de grondexploitaties bij het MPG. De voorziening voor verliesgevende grondexploitaties ten behoeve van de afdeling Ruimtelijke Regie is dienovereenkomstig gemuteerd. De toevoeging aan de voorziening voor inflatiecorrectie (rente, kosten en opbrengsten) bedraagt € 1,1 miljoen. Vanwege gunstige ontwikkeling van lopende verliesgevende grondexploitaties is over het boekjaar 2024 € 4,9 miljoen vrijgevallen, namelijk voor programma 4 (Economie en Mobiliteit) € 4,8 miljoen en voor programma 5 (Ruimtelijke Ontwikkeling) € 155.000.

Uitzettingen met een rentetypische looptijd < 1 jaar
In onderstaande tabel zijn de kortlopende uitzettingen weergegeven volgens de voorgeschreven onderverdeling naar vorderingen op openbare lichamen, rekening-courant verhouding (schatkistbankieren) met het Rijk en overige vorderingen. De posten zijn onder de tabel afzonderlijk toegelicht, waarbij de overige vorderingen nog verder zijn gespecificeerd.

Vorderingen op openbare lichamen
Het saldo van deze vorderingen op de balans per 31 december 2024 bedraagt € 137.000, namelijk € 64.000 op gemeenten en € 73.000 op gemeenschappelijke regelingen. De toelichting op de voortgang en de invordering van deze vorderingen is meegenomen bij het onderdeel overige vorderingen.

Uitzettingen in ’s Rijks schatkist met een rentetypische looptijd < 1 jaar
De gemeente is op grond van de Wet financiering decentrale overheden verplicht tot deelname aan het schatkistbankieren. Voor de gemeente betekent schatkistbankieren dat zij al haar overtollige middelen aanhoudt in de schatkist bij het Ministerie van Financiën (zie ook hoofdstuk 3.4 paragraaf Financieringen). Per balansdatum heeft de gemeente voor € 4,0 miljoen (2023: € 24,5 miljoen) aan overtollige liquide middelen uitstaan op 's Rijks schatkistrekening.
Het drempelbedrag is het maximale bedrag dat de gemeente over een heel kwartaal gezien gemiddeld op dagbasis buiten de schatkist mag houden. Door middel van een berekening dient aangegeven te worden of aan deze regel is voldaan. Uit onderstaande tabel blijkt dat er geen sprake is geweest van overschrijding van het drempelbedrag.

Overige vorderingen
De overige vorderingen worden onderscheiden in:

• Belastingdebiteuren (zoals opgelegde belastingkohieren WOZ en afvalstoffenheffing)
• Debiteuren Sociaal Domein
• Overige debiteuren (zoals detacheringen en verkoop van onroerend goed).

Per 31 december 2024 bedraagt het saldo van de overige vorderingen € 6,3 miljoen. Aan vorderingen op openbare lichamen staat zoals hiervoor genoemd eind 2024 € 137.000 open. Dit geeft op balansdatum 31 december 2024 een totale openstand van de overige vorderingen voor € 6,4 miljoen. In onderstaande tabellen wordt uitgegaan van deze totale openstand.

Toelichting per categorie op het overzicht overige vorderingen:

Belastingdebiteuren

Belastingdebiteuren hebben de mogelijkheid hun vorderingen in termijnen te voldoen en/of te laten incasseren, dit in tegenstelling tot de reguliere debiteuren. Uit de tabel blijkt dat het grootste gedeelte van de openstand betrekking heeft op het belastingjaar 2024. Ten opzichte van het jaar 2023 is de totale openstand met bijna € 0,8 miljoen toegenomen tot een saldo van bijna € 4,0 miljoen eind boekjaar 2024.
Vorderingen die langer dan een jaar openstaan worden voorzien. Tot aan het totaalbedrag van deze oude en vervallen openstaande vorderingen wordt een zogeheten voorziening dubieuze belastingdebiteuren aangehouden. Het saldo van de voorziening voor de belastingdebiteuren bedraagt per 31 december 2024 € 165.000 (per 31 december 2023 € 176.000).
 
Debiteuren Sociaal Domein

Ten opzichte van 2023 is het openstaande saldo van de debiteuren Sociaal domein met € 0,7 miljoen gedaald. Deze daling heeft voornamelijk betrekking op afbetalingen van schulden van debiteuren Sociaal Domein die vallen in de categorie terugvordering. Het debiteurenbestand is nagelopen: schulden die te oud zijn, waarbij een regeling getroffen is of omdat de persoon in kwestie in de schuldsanering is beland, zijn buiten invordering gesteld. Het economische risico van de debiteuren Sociaal Domein ligt bij de gemeente en is bepaald op gemiddeld 45% (gelijk aan voorgaande jaren). Voor dit risico is een voorziening dubieuze debiteuren Sociaal Domein gevormd. De voorziening is opgebouwd op debiteurenniveau. Door deze benadering zijn de schulden van de debiteuren met een hoog risico voorzien. Einde 2024 heeft de voorziening dubieuze debiteuren Sociaal Domein een saldo van € 1,6 miljoen.

Overige debiteuren
Gebruikelijk is om voor de overige debiteuren de openstand over vier jaren inzichtelijk te maken. In de tabel zijn de openstanden voor de jaren 2021 tot en met 2024 weergegeven. De openstand voor rekeningjaar 2024 bedraagt in totaal € 1,3 miljoen (2023 € 3,2 miljoen), namelijk vorderingen van publiekrechtelijke aard € 0,1 miljoen (2023: € 0,2 miljoen) en vorderingen van privaatrechtelijke aard € 1,2 miljoen (2023: € 3,0 miljoen). Voor dubieuze vorderingen is een voorziening gevormd. Het saldo van de voorziening op 31 december 2024 bedraagt € 0,4 miljoen (2023: eveneens € 0,4 miljoen).

Het openstaande saldo van de overige debiteuren is in de jaarrekening 2024 ten opzichte van de jaarrekening 2023 gedaald met € 2,1 miljoen. We zien onder andere dat de afrekening over het vierde kwartaal 2024 ad € 0,8 miljoen voor de kosten van opvang asielzoekers aan de Galvanistraat te Ede begin 2025 is verzonden. Daarentegen hebben diverse gemeenten de afrekening van het project huiselijk geweld en servicekosten, respectievelijk € 0,6 en € 0,2 miljoen, ten opzichte van 2023 eerder ontvangen (en betaald).
Begin maart 2025 is in totaal € 0,8 miljoen ontvangen voor de op 31 december 2024 openstaande vorderingen.

Voorziening dubieuze vorderingen
Voor de verschillende categorieën overige vorderingen (belastingdebiteuren, debiteuren Sociaal Domein en de overige debiteuren) is er een afzonderlijke voorziening dubieuze vorderingen. De voorziening wordt ingericht wanneer de vordering als niet meer volwaardig of dubieus aangemerkt wordt. Op grond van het Besluit Begroting en Verantwoording gemeenten (BBV) wordt de voorziening in mindering gebracht op de balanspost overige vorderingen. Binnen de categorie debiteuren Sociaal Domein worden vorderingen krediethypotheken verantwoord. Deze worden conform de BBV meegenomen op het balansonderdeel financiële vaste activa. Wanneer er voor de vorderingen krediethypotheken een voorziening is ingericht dan wordt deze niet in mindering gebracht op het balansonderdeel overige vorderingen maar op het balansonderdeel financiële vaste activa.
Samenvattend kan gesteld worden dat de totale voorziening dubieuze vorderingen (inclusief de voorziening voor het onderdeel krediethypotheken) gedurende 2024 met € 0,4 miljoen is afgenomen tot een bedrag van € 2,2 miljoen op 31 december 2024. De afname is inherent aan de afname van het aantal oude, bij de jaarrekening 2024 als dubieus aangemerkte, overige vorderingen. Per categorie overige vorderingen is het verloop gedurende 2024 van de voorziening dubieuze vorderingen:

• Belastingdebiteuren: een afname van € 11.000 (van € 176.000 naar € 165.000).
• Debiteuren Sociaal Domein: per saldo een afname van € 404.000 (van € 2,0 naar € 1,6 miljoen), waarbij de voorziening voor het onderdeel krediethypotheken niet is gemuteerd (zowel 2023 als 2024 € nihil).
• Overige debiteuren: een toename van € 14.000 (van € 417.000 naar € 431.000).

Liquide middelen
De contante geldmiddelen in de kas en de bankgelden (lees banktegoeden) van de gemeente vallen onder de liquide middelen.

 
Overlopende activa
De van Europese en Nederlandse overheidslichamen nog te ontvangen voorschotbedragen die ontstaan door voorfinanciering op uitkeringen met een specifiek bestedingsdoel, de overige nog te ontvangen bedragen en de vooruitbetaalde bedragen die ten laste van volgende begrotingsjaren komen behoren tot het balansonderdeel overlopende activa.

Van Europese en Nederlandse overheidslichamen nog te ontvangen voorschotbedragen die ontstaan door voorfinanciering op uitkeringen met een specifiek bestedingsdoel
De gemeente heeft alleen van het Rijk en overige Nederlandse overheidslichamen voorfinancieringen ontvangen. Het verloop hiervan is per uitkering met een specifiek bestedingsdoel in onderstaande tabel weergegeven.

Overige nog te ontvangen bedragen
De categorie overige nog te ontvangen bedragen van het balansonderdeel overlopende activa heeft op 31 december 2024 een saldo van € 33,6 miljoen (2023: € 36,9 miljoen). Het saldo wordt voornamelijk gevormd door de nog van de belastingdienst te ontvangen aangifte BTW-compensatiefonds voor € 23,1 miljoen (2023: € 28,8 miljoen) en de nog van inwoners en bedrijven te ontvangen afvalstoffenheffing DIFTAR voor € 2,4 miljoen (2023: € 2,1 miljoen). De aangifte BTW-compensatiefonds 2024 is fors lager (€ 5,7 miljoen) vanwege de extreem hoge uitvoeringskosten in 2023 voor de projecten Spoorzone en Parklaan.
In de vorige alinea genoemde categorie overige nog te ontvangen bedragen zit voor € 224.000 aan nog te ontvangen vorderingen faciliterend grondbeleid verwerkt, bestaande uit 12 verschillende projecten. Voor vier projecten is er sprake van een anterieure overeenkomst waardoor deze als 'verhaalbare kosten' aangemerkt kunnen worden, in totaal een bedrag van € 128.000. Dit zijn de zogeheten verhaalbare kosten die op basis van een overeenkomst op derden verhaald kunnen worden. Voor de overige acht projecten is de overeenkomst nog in bewerking, terwijl er wel sprake van verhaal is. Hier is dus sprake van 'nog te verrekenen kosten' voor in totaal € 96.000. Binnen het faciliterend grondbeleid zijn verder 10 verschillende projecten opgenomen ter grootte van € 490.000. Hierbij is sprake van vooruit ontvangen vorderingen faciliterend grondbeleid, die in de balans onder overlopende passiva zijn verwerkt.

Vooruitbetaalde bedragen
Voor de dienstverlening 2025 en volgende jaren zijn reeds voorschotten betaald, onder andere voor het product overhead € 1,6 miljoen aan licenties- en servicekosten, het product beheer openbare ruimten voor afvalinzameling € 1,0 miljoen en voor het product onderwijs aan huisvesting noodlokalen € 0,6 miljoen. Verder heeft de gemeente voor € 1,7 miljoen aan toekomstig vrij te komen stikstofdepositievracht gekocht, dat direct ingezet zal worden bij de milieuvergunningaanvraag in 2025 en verdere jaren voor vastgestelde projecten.